Элст балһснд бәәдг Цернә Михаил җил болһн хөн сарин 9-д Төрскән харсгч Алдр дәәнд орлцад, залу-зөрмг кевәр немшнрлә дәәлдҗ йовсн авһнриннь санл тевчнә. Хойр авһнь Бадмин Алексей Санҗ хойр дән эклсн цагт төрскн һазран хортнас сулдххар эврә сән дурар түрүн зергләнд фронтд йовсмн.

Калининградск мүҗин эрк биш медицинск даатхлһна саң Алдр Диилврин 80 җилин өөнд нерәдәд шишлң лит барт белдв. Терүнд сар болһна халх дәәнә цагт төрскн һазран сулдхлһнд залу-зөрмгән үзүлсн цергчнрт нерәдгдҗәнә. Дәәчнрин нерд зааһад, зургинь барлад, цергә хаалһинь бичәд, санлынь тевчҗ. Эн литин моһа сарин халх нег һазра мана күн, цергә эмч Үкрчин Пантелейд (зургт) нерәдгдснь ончта.

Хальмг улсин бичәч, СССР-ин болн Хальмгин бичәчнрин ниицәнә гешүн, Хальмг Таңһчин сойлын ачта көдләч, Элст балһсна күндтә иргн Җимбин Андрейин 100 җилин өөнд нерәдсн керг-үүлдврмүд таңһчин сурһулин бүрдәцсәр кегдҗәнә. Хальмгин билгтә үрнә хурц үгәр бичгдсн 40 шаху үүдәвр аңһчин тууҗиг болн теегин әмтнә күч-көлсиг болн күцәмҗиг делгрлтин йовудт үзүлснь урн үгин утх-зокъялд зөвтә орман олсмн. Хальмг һазран, Элст балһсан немш-фашистк хортнас сулдхҗ авсн баатр Җимбин Андрейин дәәчин болн билгтә бичәчин үүдәврмүдлә олн сурһульчнр шинәс таньлдҗана.

Эн җилин бар сарин 5-д мана таңһчд нертә бичәч, Төрскән харсгч Алдр дәәнд орлцач, хортнас Элстиг сулдхсн дәәч Җимбин Андрейин 100 җилин өөн темдглгдхмн. Ачта амрлһндан һархин өмн Андрей Манганыкович «Хальмг үнн» газетин ах редакторин дарук болҗ көдлҗәсмн. Дала үг-күр уга, төвшүн сәәхн заңта, деерлкх санан уга һольшг, сән седклтә ах үр, һардач бәәсмн.

Җирдгч җилмүдин чилгчәр «Хальмг үнн» газетд намаг ирҗ көдлхд медрлтә, билгтә, көдлмшән юмна түрүнд тәвдг ах үүрмүд көдлҗәлә. Теднә кень чигн байн дамшлтта, келнә өвәрц билгтә, үгдән мергн билә. Теднә өөр бәәһәд, бичсинь умшад, күчрдсн цагт заавринь авад көдлҗ йовсн кемиг тодлулхар эн цөөкн мөр бичгдҗәнә.

Эн җилин зунар Кизләр Әәдрхн хоорндк төмр хаалһин тосхлтын найн һурвн җилд нерәдгдсн темдгтә йовдлмуд мана таңһчд давулгдснь тодлгдв. Эн хаалһ Сталинградск дәәлдәнә болн Төрскән харсгч Алдр дәәнә йовудт ик чинр зүүснь өдгә цагт лавтаһар медгдҗәнә. Ахр цагин кемжәнд, йисн сара хонгин эргцд, күүкд улс, көгшд болн арвтнр 365 дуунад төмр хаалһ тосхсн болдг.

Төрскән харсгч Алдр дән гүргүдән орсн кемд хальмг улсиг олна хортнд тоолад, цааҗла харһулад, төрскн һазраснь хол Сиврүр тусмн. Залу улс дәәлдҗ йовсн цагт гертнь көгшд, күүкд улс болн бичкдүд улдсмн. Эднә өөрхн улсиг цааҗла харһулсна тускар дәәлдҗ йовсн салдсмуд медсн уга. 1944 җилин үвлин чилгчәр-хаврин эклцәр хальмг салдсмудыг фронтас буулһад, келн-улсин онц әңг бүрдәгдҗәнә гиҗ мекләд, Широковск ГЭС-ин тосхлтд йовулсмн. Эннь хальмг улсиг цааҗла харһуллһна хойрдгч девсңгнь болсмн.

85 җил хооран Халхин Һолд ик дәәлдән болсмн. Тенд моңһл теегт японя әәрм болн советск-моңһл церг хоорнд дәәнә үүлдвр болсмн. Советск болн моңһл цергчнр тер дәәлдәнд японя цергиг хамц цоксн диилвриг тетклһнд Хальмг цергчнр орлцсн учрар Халхин Һол деер болсн дәәлдәнә туск илдкл белдгдҗәсн цагла дәкн нег ончта йовдл учрв.

2004 җилин һаха сарин 1-д Ар Осетин Беслан балһсна 1-ч тойгта дунд сурһульд әәмшгтә йовдл учрад, дигтә хөрн җил болв. Тиигхд һурвн зун һар күн, тер тоод 186 бичкдүд, әмнәсн хаһцсн билә.

Иим нертә хураңһун презентац хөн сарин чилгчәр Москвад Поклонная уул деер болсмн. «Цугтаһинь нерәрнь тодлхмн» гидг үүлдврин йовудт «Олн келн- улсин Диилвр» төсвин дииләчнриг тер өдр байрин бәәдлд ачлсн болдг.