Бичкдүдин төрмүдиг һол оньгасн алдҗ болшго

22-03-2025, 17:21 | Общество, Таңһчин зәңгс, Зіњг

Сүл өдрмүдт Садовое селәнд болн Элст балһснд насни дигт күрәд уга хойр көвүн әмндән күрснь эднә эк-эцкнрт, элгн-саднд болн үүрмүдтнь бәәтхә, таңһчин цуг улст һашута болв. Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату насни дигт күрәд уга бичкдүдин кергүдәр болн эднә зөв харслһна төрәр үүлддг ведомств хоорндк көдлмшч багин сүүр бачм кевәр давулад, дорас өсч йовх баһ үйд чик сурһмҗ өглһнә төрәр өргн селвлцә давулв. Хамгин түрүнд Бату Сергеевич көвүдин өрк-бүлмүдин зовлңгинь хувалцҗ, һундл төрв.

- Бидн цуһар эк-эцкнр болнавидн, тегәд эн көвүдин элгн-садн яһҗ зовҗахинь сәәнәр медҗәнәвидн. Тегәд элгн-саднднь килмҗән тусхаҗ, учрсн олн зүсн төрмүд хаһлҗ дөңгән күргх зөвтәвидн. Эн һашута йовдлмуд таңһчин сурһуль-эрдмин бүрдәцст сурһмҗин көдлмшт дуту-дундс бәәхиг илдкҗ, эн төрт оньган өгхиг некчәнә. Эндр эн йовдлмудын туст мөшклһнә керг-үүлдврмүд күцәлһнә тускар күүндәд, бичкдүд дунд сурһмҗин көдлмшиг ясруллһна болн баһчудын ниицәсин халхд тогтсн бәәдлиг бүртклһнә төрмүдәр күүндҗ ирлцңгү шиидвр авхвидн, - гиҗ Бату Сергеевич селвлцәг секв.
Хальмг Таңһчин залврин Ахлач Босхмҗин Гилән, таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) Ахлач Артем Михайлов, Улсин Хуралын болн Элст балһсна Хургин депутатнр, зөв-йос харлһна бүрдәцсин, күүнә болн бичкдүдин зөв харсдг элчнр, олна үүлдәчнр, цергә шишлң керг-үүлдврин ветеранмуд, Хальмгин нертә багшнр болн баһчудын ниицәсин гешүд эн селвлцәнд орлцв.
Таңһчд бичкдүдин зөв харслһна төрәр үүлддг давврта элч Чужан Наталья Хальмг Таңһчин Толһачин даалһврар тер дарунь Садовое селәнд одад, көвүһән геесн эклә харһв, бәәрн улсиг үүмүлҗәдг төрмүдәр соньмсв. «Района һардврла хамдан экләнь күүндвидн. Эн өрк-бүлд юридическ халхар дөң кергтә, тегәд олн зүсн төрәр цәәлһвр өгвидн. Эн төриг бүрткҗ, зөв-йос харлһна бүрдәцслә хамдан нөкцҗ үүлдҗәнәвидн», - гиҗ Наталья Бадняевна келв.
Хальмг Таңһчд Әрәсән мөшклһнә комитетин мөшклһнә заллтын һардач Константин Антохов насни дигт күрәд уга хойр көвүн әмндән күрснә йовдлмудар цааҗин керг бүтәгдҗ, мөшклһнә керг-үүлдврмүд күцәгдҗәхин тускар зәңглв. «Садовое селәнд учрсн зеткртә йовдлд насарн ах көвүд орлцад, буруһар төр хаһлсмн. Нег көвүнә туст ода хәәврин керг-үүлдвр күцәгдҗәнә. Элстд болхла көвүн нег күүкнд дуран өгәд, тернь зөв эс өгсн учрар әмндән күрсмн. Хальмг Таңһчд сүл тавн җилин эргцд җил болһн нег-хойр арвт әмндән күрнә. Үүрмүдтәһән цүүглдәд, дуран өгсн күн бурушасн йовдлмудын учрнь болна. Харм төрхд, бичкдүд тогтсн бәәдлд чик шиидвр авдг, дөң сурдг арһ уга болснь зовлңта мөн. Тегәд насни дигт күрәд уга бичкдүд эдниг үүмүлҗәдг төрәр цәәлһвр авч чадхин төлә шишлң цергллт кергтә. Әмндән күрсн хойр көвүн үүрмүдтәһән залһлда бәрсн бийнь, зуг эк-эцкнртән медүлсн уга, шишлң цергллтд дөң сурсн уга», - гиҗ Константин Антохов тооцаһан өгч, ухан-тоолврарн хувалцв.
Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын Ахлач Артем Михайлов күүндврт орлцад, сурһуль-эрдмин бүрдәцст бүртклһнә керг-үүлдврмүд давулх кергтә гисн сүв-селвг орулв. Болв терүг дөң күргх күслтәһәр давулх кергтә гиҗ Артем Васильевич темдглв. «Җирһлин күнд таалд туссн, баһ тетквртә өрк-бүлмүд ямаран бәәдлд бәәхинь, эднд ямаран дөң кергтәһинь бүрткҗ медҗ авх кергтә. Бәәрн залврин бүрдәцс, муниципальн депутатнр болн дааврта көдләчнр социальн дөң керглҗәдг өрк-бүлмүдлә ямаран көдлмш күцәдгиг шинҗлх зөвтә. Тер мет кичәлмүдин хөөн сурһульчнр сул цаган ямр кевәр давулдгиг шинҗлх кергтә. Социальн багшнрин болн психологудын көдлмш ик дааврта болн чинртә болх зөвтә. Сурһуль-эрдмин бүрдәцин үүлдврт бичкдүд һол орм эзлх зөвтә. Сурһмҗин төрәр үүлддг һардачин дарукин болн һардачин селвгчин даавриг икдүлх кергтә. Райодын муниципальн бүрдәцсин элчнр болдг таңһчин Улсин Хуралын депутатнр бичкдүдт төрскнч сурһмҗ өглһнә болн теднә зөв харслһна көдлмш шунмһадулхин туст даалһвр өггдв», - гиҗ Артем Васильевич сүв-селвгүд орулад, үрдән геесн эк-эцкнрт һундл төрҗәхән медүлв.
Селвлцәнә ашар Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату сурһуль-эрдмин болн номин министерствд онц даалһвр өгв. Тиигәд, эн өдрмүдт сурһуль-эрдмин бүрдәцст эк-эцкнрин хургуд давулад, терүнд мергҗлтнриг болн психологудыг дуудад, насни дигт күрәд уга бичкдүдин зөв харслһна, эднд дөң күрглһнә төрмүдәр өргн күүндвр тогтах болҗ даалһгдв. Сурһулин бүрдәцсин сурһмҗин төрәр үүлддг селвгчнрин көдлмшиг ясрулхин, насни дигт күрәд уга бичкдүдин төлә шишлң цергллт бүрдәхин, бичкдүд шишлң телефоһар җиңнүлҗ цәәлһвр авхин, сурһульчнр сул цаган тустаһар болн сергмҗтәһәр давулхиг бүрдәхин, спортивн болн төрскнч сурһмҗин керг-үүлдврмүдт орлцхин туст чаңһ неквр тәвгдв. Эн кергт «Движение первых» болн «Медрл» ниицәс, «Дәәч» төв шунмһаһар орлцҗ, олна бәәдл-җирһлд орлцхиг урмдулх кергтә. Тер мет цергә шишлң керг-үүлдврин ветеранмуд, седвәртә баһчуд, нертә спортсменмүд бичкдүдлә харһлтс бүрдәх зөвтә, күцәмҗ, авг-бәрцнь болн залу-зөрмгнь бичкдүдт үлгүр болх зөвтә.
- Мана бичкдүдт цергә болн төрскнч сурһмҗ өгх кергтә. Ода таңһчин сурһульмудын улд «Дәәч» цергә болн спортивн белдврин төвин әңгүд, хазгудын бичкдүдин садмуд бүрдәгдҗәнә. Күүкд-көвүд седвәртә, зөрмг, чадмг улсла хәрлцхәр шунна, тегәд эн туст көдлмшән ясрулх кергтә. Багшнр, сурһмҗлгчнр, СВО-д орлцачнр, эндрк цагин баатрмуд эврә үлгүрәрн бичкдүдт үзмҗ болн бахмҗ болх зөвтә. Йосна бүрдәцс, депутатнр болн олна җисәнә гешүд нөкцҗ, хамдан үүлдврән күцәснь ик чинртә болҗана. Селвлцәнә ашар өгсн даалһврмуд яһҗ күцәгдҗәхинь эврән бүрткҗ, кесн көдлмшин тооца күләҗәнәв, - гиҗ Бату Сергеевич харһлтыг товчлҗ келв.

тоолвр
Багшнрин, эк-эцкнрин даавр өсчәнә.

ҖАҢҺАН Чимид, Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) депутат, «Дәәч» цергә-спортивн белдврин болн төрскнч сурһмҗин төвин һардач:
- Мана таңһчд бичкдүдт төрскнч сурһмҗ өглһнә халх делгрҗәнә. Мана төв Элст балһсна, Приютна болн Целинн райодын сурһульмудын улд 15 әңг секв. Иргчдән ут тоодан 60 әңг секхәр зуралҗанавидн. Бидн дунд сурһульмудла бат залһлда бәрҗ хамцу үүлдҗәнәвидн. «Юнармия», «Движение первых» олна ниицәсин ханьд кесг күүкд-көвүд орна. Эдниг дөңнәд, олна кергт орлцулх кергтә. Селвлцәнд би багшнриг дөңнхәр седләв. Мана багшнр кергән сәәнәр меддг, өөдән мергҗлттә улс мөн. Күн болһна җирһлд багш онц орм эзлнә. Би эврәннь багшнран бүләнәр болн ик ханлттаһар тодлнав. Намаг сурһуль сурчасн цагт багшнр мана бәәдл-җирһләр соньмсад, олн төрәр сүв-селвгән өгч, чик хаалһд орулдг бәәсмн. Селвлцәнд мини багш Полина Николаевна Сангаджиева орлцв, эн 23-ч тойгта дунд сурһулиг һардҗана. Мини тоолврар, бидн багш күүг дөңнәд, энүнә чинринь өөдлүлх зөвтәвидн.

ЧУМУДА Николай, Элст балһсна Хургин депутат, цергә шишлң керг-үүлдврин ветеран:
- Мана бичкдүдиг буру йовдлмудас саглулҗ, кен-негнәннь үлмәд орхас гетлхин төлә эднә сул цагиг тустаһар бүрдәх кергтә. Бичкдүд спортивн секцст, билг-эрдмин кружокд орх зөвтә. Багшнрин болн психологудын көдлмшиг ясрулх кергтә гиҗ санҗанав. Эк-эцкнрлә бас бат залһлда батруллһнд оньган тусхахмн, эдн күүкдтәһән күүндәд, өдр-бүрин медлд ямр йовдл учрсиг сурад, ямр төр эдниг үүмүлҗәхинь соңсх зөвтә. Цергә шишлң керг-үүлдврт орлцсн ветеранмуд сурһуль-эрдмин бүрдәцсин үүлдврт шунмһаһар орлцҗ, төрскнч сурһмҗ өглһнд тәвцән орулх зөвтә. Насни дигт күрәд уга бичкдүд дарунь күүнә үлмәд орна, тегәд психологудын, сурһмҗлачнрин болн багшнрин мергҗлт өөдлүлх кергтә.

Александр КИМ, Элст балһсна Н.Г.Сергиенкон нертә 3-ч тойгта дунд сурһулин һардач:
- Селвлцәнд Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Батун темдглсәр, бичкдүдт сурһмҗ өглһнә кергт цуһар орлцх зөвтә, эннь өрк-бүл, сурһуль болн немр сурһулин бүрдәцс мөн. Һундл төрхд, хойр бичкн көвүн әмндән күрв, энтн ик зовлң болҗана. Эн туст багшнрин көдлмш ик дааврта болна. Зуг эк-эцкнр багшнрт дөңгән күргҗ, хамдан үүлдх зөвтә, гиҗ сангдна.

БОЛДУНА Аркадий, Элстин классическ гимназин багш, «2023 җилин сән гисн багш» марһана дииләч:
- Бидн мана көдлмшт бичкдүдт чик сурһмҗ өглһнд ик оньг өгнәвидн. Харм төрхд, сүл цагт зәрм эк-эцкнр эврәннь күүкдән оньгасн алдна, теднә бәәдл-җирһләр соньмсхш. Тегәд эврәннь көдлмштән би хамгин түрүнд багшин, сурһульчин болн эк-эцкин хоорндк залһлдаг батрулхар зүткнәв. Зуг хамдан, арһ-чидлән негдүләд үүлдхлә, мана көдлмш күцәмҗтә болхмн.

МУЧАН Батыр, Хальмг Таңһчин Олна палатын Ахлач:
- Мана таңһчин сурһуль-эрдмин бүрдәцст «Пастырские встречи» гидг төсв күцәх седвәр татҗанав. Эн төсвиг орс чонҗин улд эклсн билә. Ода терүг делгрүләд, насни дигт күрәд уга бичкдүдин төрмүд хаһлхин туст көдлмшиг шунмһадулхвидн. Орс чонҗин үүлдәчнр бичкдүдлә харһад, чик авг-бәрцин, буру йовдлмудас саглуллһна төрәр күүндхмн. Эн төсв күцәлһнд Хальмг төв хурлын ламнр бас орлцхмн.

ДОРҖИН Терек, Элст балһсна Хургин депутат:
- Кен-негнь талдан күүг дөөгләд, күчән үзүлсн йовдлла харһх әәмшг бәәнә. Эндрк бичкдүд телефонд олн зүсн зәңгс умшна, видео хәләнә. Эк-эцкнр күүкднь ямаран йовдлмудар соньмсдгинь хәләх зөвтә, күүкдтән килмҗән тусхаҗ, ээлтәһәр күүндх зөвтә. Мини тоолврар, министерствс, шаңһа бүрдәцс, цуг Әрәсән олна җисән социальн чинртә зар белдәд, барлхла сән болхмн. Эндр телефоһар әмт меклдг йовдлмуд бас олыг үүмүлҗәнә.
Халх белсднь ДООҖАН Наталья

Видео